Tục “tắm tiên” của người Thái ở Yên Bái

“Mường Lò gạo trắng nước trong

Ai đi đến đó lòng không muốn về”

Huyện Văn Chấn nằm ở phía đông của tỉnh Yên Bái, đến nơi đây vùng nổi tiếng với những đặc sản như xôi nếp Tú Lệ, chè tuyết cổ thụ Suối Giàng có tuổi đời cây chè hơn 100 năm, mà còn có suối khoáng nóng ở xã Sơn Thịnh và Xã Sơn A, nơi cội nguồn của tục lệ độc đáo tục” tắm tiên” của người dân tộc Thái.

Cách trung tâm thành phố Yên Bái khoảng 80km đi về phía đông, thị xã Tú Lệ - Huyện Văn Chấn nổi tiếng với tục tắm tiên được truyền lại từ nhiều đời nay.

Khi đến suối khoáng người dân tộc Thái thường không phân biệt nam hay nữ đều cùng ngâm mình dưới dòng nước trong đang bốc hơi nghi ngút. Mới nghe thì có nhiều người cho là thô và phản tục, nhưng đối với người dân Tú Lệ đây là việc rất bình thường và không thể thiếu trong ngày. Họ có cách phân chia bên nam, bên nữ trong suối, bên nữ lúc nào cũng được chỗ nước trong sạch và thường là đầu nguồn nước.

Tập quán bao đời nay vẫn vậy, các cô gái có thể ngại ngùng đỏ mặt khi các trai làng đi qua. Nhưng khi tắm cùng mọi người ở suối lại là chuyên đương nhiên như ai cũng phải thế, chẳng ai nhìn ngó hay áy náy gì.

Cách cởi bỏ y phục của các cô gái Thái cũng rất tinh tế, với một chiếc váy đen thường mặc họ biến nó thành phòng tắm di động kín đáo, có thể vừa mặc vừa tắm, tắm đến đâu sẽ bỏ váy lên đến đó, cách tắm này họ được bà và mẹ chỉ dạy từ thuở nhỏ.

Theo tục lệ nơi đây, nam nữ tắm chung nhưng không ai có hành vi xấu, họ thầm hiểu với nhau những quy định riêng, ai cũng tự ý thức với bản thân mình. Vì vậy trong vùng có tắm chung với nhau thế này cũng không xảy ra chuyện bậy bạ, lăng nhăng.

Tục tắm này có từ bao giờ không ai hay biết, từ nhỏ họ đã được cha mẹ đưa đến đây và tắm cùng nhau sau một ngày vất vả, cũng là cách mà các thành viên trong gia đình trò chuyên, gắn kết với nhau. Ở suối có những viên đá cuội tròn mọi người lấy để kỳ cọ cho nhau, áo váy mới để thay sau khi tắm họ để ngay trên các hòn đá trên bờ, hoặc có thể cuốn trên đàu của mình. Họvừa tắm vừa chia sẻ với nhau mọi điều trong cuộc sống. Đặc biệt vào mùa lạnh cuối năm, làn khói từ nước suối khoáng bốc lên với nhiệt độ trung bình khoảng 45 độ C.

Tắm tiên không chỉ gột sạch bụi bẩn, còn để thư giãn. Không chỉ vậy, nước suối khoáng rất tốt cho sức khỏe vì người dân nơi tắm suối nơi đây rất hiếm khi gặp bệnh vặt. Những nét văn hóa của người Thái đều gắn liền với dòng nước, từ việc ăn uống, giặt giũ cho tới việc tắm.

Nhưng ngày nay khi quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ, người dân Tú Lệ vẫn giữ được bản sắc riêng của mình, tục tắm tiên là nét đẹp văn hóa của người dân tộc Thái và cần được gìn giữ và phát huy.

Nhật Lệ.